Wielkanoc we Włoszech:
tradycje, regionalne potrawy i wielkanocny minisłowniczek
Jak
świętuje się Wielkanoc w Italii? Co znajduje się na świątecznych stołach w różnych regionach Włoch? Jakie tradycje dzielą nas i łączą? .
 |
| Ź: http://www.newsicilia.it/ |
Zgodnie
ze wspólnym obrzędem rzymskokatolickim, tak w Polsce jak i we Włoszech, Święta
Wielkanocne poprzedza okres 40 dni Wielkiego Postu - la Quaresima. W
środy i piątki katolików we Włoszech obowiązuje post jakościowy. Quaresima to
czas pokuty (l’espiazione) i modliw (le
preghiere) przygotowujących do nadejścia najważniejszego w wierze
chrześcijańskiej tygodnia – La Settimana Santa – który
rozpoczyna się Niedzielą Palmową (La Domenica delle Palme). Podczas
mszy święci się gałęzie palmowe i oliwne (rami di palma, ramoscelli di
ulivo), które następnie przynosi się ze sobą do domu.
 |
| Il giardino/Il sepolcro |
W
niektórych częściach Włoch już od setek lat w Wielki Piątek urządza się i
Misteri – wielkopiątkowe procesje wywodzące się z samego
Średniowiecza. Misteria były początkowo rodzajem teatralnego dramatu
przeznaczonego dla ubogich wiernych. Ich celem była ilustracja tego, co niewyjaśnialne,
przedstawienie tego, co niepiśmienni nie byli zdolni przeczytać, a ludność
nieznająca łaciny – zrozumieć. Na samym początku mogły to być
przedstawienia wędrownych kuglarzy-aktorów, którzy czytali (za
pozwoleniem duchownych) komentarze do Pisma Świętego obrazując słowo figurami z
pasji Chrystusa. Z czasem i Misteri przeniosły się na ulice
miasta. Statuy urosły do ludzkich rozmiarów i na specjalnych podparciach
zaczęły być noszone na ramionach przez mężczyzn.
i Misteri - Processione a Trapani - Giuseppe Tarantino
W Trapani odbywa jedna z najdłuższych i najbardziej podniosłych procesji w całych Włoszech. Trwa aż 22 godzinny. Procesja wychodzi z Kościoła del Purgatorio i kroczy ulicami miasta przy akompaniamencie marszu żałobnego wygrywanego przez miejscową orkiestrę. I Misteri obchodzi się tutaj od I połowy XVII wieku. Tak się dzieje co roku niemalże od 400 lat! Grupy wiernych noszą na specjalnych platformach bardzo ciężkie grupy figur przedstawiających misterium wielkanocne. Statuy pochodzą w większości z XVII i XVIII wieku.
Uczestnictwo w procesji to wciąż w Trapani ogromny przywilej, nie tylko tradycja. Obchody i wyjątkowy kompleks 20 grup figur dei Misteri rozpierają dumą mieszkańców Trapani.
Właśnie na Sycylii obchodzi się Wielkanoc najbardziej spektakularnie. Na Wyspie Słońca ludowe tradycje najżywiej łączą się z sacrum. Podczas, gdy w Trapani organizuje się długą wielkopiatkową procesję, w San Biagio Platani miasto ozdabia się rzeźbami z chleba, a w Prizzi, w regionie Palermo, odbywają się inscenizacje tańców z li diavuli, czyli diabłami.
Właśnie na Sycylii obchodzi się Wielkanoc najbardziej spektakularnie. Na Wyspie Słońca ludowe tradycje najżywiej łączą się z sacrum. Podczas, gdy w Trapani organizuje się długą wielkopiatkową procesję, w San Biagio Platani miasto ozdabia się rzeźbami z chleba, a w Prizzi, w regionie Palermo, odbywają się inscenizacje tańców z li diavuli, czyli diabłami.
W Wielką Sobotę (il Sabato Santo) księża błogosławią domy wiernych. We Włoszech nie praktykuje się tradycji przygotowywania święconki. Ten dzień to zwykle przygotowywania do Niedzieli Wielkanocnej.
A w Wielkanoc…
 |
| Porównanie świąt wielkanocnych na północy i południu Włoch, Opis na Fanpage Pausa Italia |
W zależności od regionu tradycyjny wielkanocny stół zawsze "stoi inaczej", chociaż w całych Włoszech w Niedzielę Wielkanocną je się przede wszystkim dania z jagnięciny i baraniny, jaja gotowane na twardo. Przygotowuje się różnego rodzaju „torty”: słone (na bazie sera, szparagów, kaparów) i słodkie pośród których króluje… colomba.
 |
Colomba
pasquale - gołębica wielkanocna - symbol Wielkanocy we Włoszech, zarówno
alegorycznie, jak i kulinarnie. Na stołach króluje we Włoszech wielkanocna
babka drożdżowa - przepyszna, aromatyzowana skórką pomarańczową, czekoladą, o
chrupkim wierzchu posypanym granulowanym lukrem i orzechami. Największym
producentem colomby jest Motta, który był pomysłodawcą tego wielkanocnego
wypieku.
Na zdjęciu colomba od Fiasconaro (Castelbuono, Palermo) Foto, ź.: http://foodandsicily.blogspot.com/ |
Wielkanoc w regionach
Zawsze
podkreślam, że Włochy słyną ze swojej regionalności, a że moje łakomstwo
sprowadza wszystko do kuchni, nie mogłam nie zestawić razem 20 przysmaków
wielkanocnych typowych dla wszystkich z regionów.
3. Lombardia - Torta salata di Pasqua: rodzaj słonego ciasta zapiekanego ze szparagami i szynką;
10. Umbria - Agnolotti al sugo (coratella): wnętrzności jaganięce w sosie pomidorowym;
13. Abruzzo - Capra alla neretese: potrawa z koziego mięsa, dość intensywna w smaku, mięso gotuje się wraz z pomidorami;
14. Molise - Agnello cacio e ova: potrawa z jagnięciny z dodatkiem sera i jajek;
17. Basilicata - Scarcedda: kolejny raz ciasteczko zawierające w środku jajko gotwane na twardo; ale tym razem ciasto jest nieco inne, a w środku znajduje się również ricotta; 
19. Saredegna - na Sardynii je się jagnięcinę w każdej postaci, przede wszystkim dlatego, że jest największym producentem tego mięsa we Włoszech; wyjątkowym elementem wielkanocnego stołu są pardulas: pączki o ciekawej formie, wypełnione ricottą i aromatyzowane skórką z cytrusów, zwykle są posypane cukrem pudrem lub przyozdobione kolorowym lukrem;
20. Sycylia - Cudduri cu l'ova - ciastka o różnej formie przypominającej symbole wielkanocne, najczęściej podarowuje się je dzieciom, w środku ciasta zapieka się jajo w skorupce.
la Pasquetta
We
Włoszech nie obchodzi się Lanego Poniedziałku, dlatego zapytani o nasze polskie
i słowiańskie tradycje, nie zapomnijcie wspomnieć naszego cudownego
Śmigusa-Dyngusa. Możecie podesłać waszym włoskojęzycznym znajomym artykuł o polskiej tradycji obchodzenia świąt wielkanocnych. W Italii poniedziałek po Wielkiej Nocy nazywa
się Lunedì di Pasqua, Lunedì dell’Angelo lub Pasquetta. W
ten dzień Włosi zwykle urządzają wycieczki poza miasto, grille i pikniki w
pobliskich laskach czy na wsi. Jeśli nie mają takiej możliwości, to niejako z pewnością na
obiad pojawi się coś grillowanego. A dlaczego taki zwyczaj? Tego dnia Włosi wspominają
objawienie się zmartwychwstałego Jezusa dwóm Apostołom na drodze do Emaus.
Wieki temu na pamiątkę tego wydarzenia chrześcijanie spędzali dzień po
Wielkiej nocy poza murami miasta, urządzając sobie krótkie pikniki. Dziś, we
Włoszech, Pasquetta jest wydarzeniem na miarę naszych
pierwszych majówkowych grilli czy wyjazdów.
 |
| Dzieciom, sympatiom i znajomym na wielkanocne święta podarowuje się we Włoszech ogromne jaja z czekolady z niespodzianką w środku. Pierwsze takie jaja wyprodukowała Perugina z pomysłu Luisy Spagnoli, a kolejno Ferrero CASA SURACE: Jak spędza się Wielkanoc na Północy a jak na Południu Włoch? (O tradycjach z dystansem) |
Mini-mini-słowniczek
la Pasqua – Wielkanoc
la Quaresima – Wielki Post
l’espiazione – pokuta
la preghiera – modliwa
la Settimana Santa – Wielki Tydzień
la Domenica delle Palme – Niedziela
Palmowa
il Giovedì Santo – Wielki Czwartek
il Venerdì Santo – Wielki Piątek
il Sabato Santo – Wielka Sobota
la Domenica di Pasqua – Niedziela
Wielkanocna
il Lunedì di Pasqua, il Lunedì
dell’Angelo, La Pasquetta – Poniedziałek
Wielkanocny
l’Ultima Cena, il Cenacolo – Ostatnia
Wieczerza
la via crucis – droga krzyżowa
la passione – pasja
la passione – pasja
la crocifissione – ukrzyżowanie
la risurrezione/la resurrezione – zmartwychwstanie
il coniglietto pasquale – króliczek
wielkanocny
l’agnello pasquale – baranek wielkanocny
l’uovo di Pasqua – jajo wielkanocne
la colomba – gołębica
il pulcino – kurczaczek
il pulcino – kurczaczek
Buona pasqua!
Wesołych Świąt!
Czasami nawet takie słownictwo nam się przydaje, gdyż nauka języka włoskiego zresztą jak każdego innego języka nie może sprowadzać się tylko do jednego szablonu. Ja z chęcią wykorzystuję program do nauki włoskiego https://www.jezykiobce.pl/s/65/program-do-nauki-wloskiego i za każdym razem przerabiam nowe lekcje.
OdpowiedzUsuńFajnie poznac obca a jednoczesnie bliska nas kulture
OdpowiedzUsuń